Dziewanna wielokwiatowa

Dziewanna piękna panna. Botanika wyróżnia około 260 gatunków dziewanny, z czego niestety tylko 8 w Polsce. Z tych 8 szczególne znaczenie ma dziewanna wielokwiatowa. Dziewanna przez pewien okres była zapomnianą. Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna” – mówi ludowe przysłowie, a to dlatego, że roślina ta występuje na najsłabszych, piaszczystych glebach. Dziewanna Chaixa austriacka podlega ochronie gatunkowej. Dziewanna być może na wzór swej mitycznej opiekunki jest ziołem troskliwym.
Nazwa łac.: VerbascumThapisforme
Temperatura suszenia: 40
Kalendarz zbioru:
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
Kwiat
sierpień
Kwiat
wrzesień
Kwiat
październik
listopad

Występowanie

W Polsce występuje powszechnie na stanowiskach nasłonecznionych, wzgórzach i zboczach, suchych pastwiskach, przy drogach. Preferuje gleby piaszczyste lub kamieniste. Spotykana prawie w całej Europie, północnej Afryce i Ameryce.

Uprawa

Z powodzeniem można uprawiać ją w przydomowych wyjałowionych ogródkach.

Charakterystyka rośliny

Kwitnie od czerwca do września! Roślina dwuletnia o włochatej łodydze. Łodyga prosta sięgająca nawet 200 cm, pokryta żółtawym kutnerem. Karbowane lub wrębne liście odziomkowe z ogonkami, prawie dwukrotnie dłuższymi od blaszki, pokryte gęstym kutnerem. Kwiaty żółte, zebrane w długie grono przypominające kłos, owocem jest torebka.

Zbiór i suszenie

  • zbiera się tylko żółtą koronę kwiatu, która łatwo wydostaje się z kielicha kwiatowego
  • zbioru kwiatu należy dokonywać bardzo ostrożnie, gdyż pogniecione płatki korony czernieją
  • przy zbieraniu i suszeniu, gdy kwiaty stracą żółtą barwę, nie mają już wartości leczniczych
  • surowiec zbiera się w dni suche, najlepiej o poranku
  • zrywa się je w pełni kwitnienia, zawsze w dzień słoneczny, po obeschnięciu porannej rosy i tylko mniej więcej do godziny 9:00
  • zrywamy płatki z całkowicie rozwiniętych kwiatów – płatki kwiatów kwitną tylko przez parę godzin dziennie i rozwijają się stopniowo, dlatego zbieramy je codziennie.

Suszy się je w cieniu lub w ogrzewanym pomieszczeniu, w którym temperatura nie powinna przekraczać 40 stopni C.

Dziewannę trzeba przechowywać w szczelnie zamykanych pojemnikach (wysuszony surowiec łatwo chłonie wilgoć, traci kolor i ciemnieje, gubiąc przy tym właściwości lecznicze).

Podstawowe substancje czynne

  • saponiny
  • związki flawonoidowe
  • związki śluzowe
  • żółte barwniki
  • olejek lotny
  • węglowodany
  • związki tłuszczowe
  • kwas jabłkowy

Działanie

Dobrą wiadomością dla alergików i osób o wrażliwej skórze jest to, że dziewanna wykazuje właściwości hipoalergiczne. Osoby cierpiące na alergie, objawiające się wysypką, mogą je złagodzić, robiąc okłady lub kąpiele z kojącym wyciągiem z kwiatów dziewanny.

Z ZIELNIKA BABUNI:

  • herbatę z kwiecia dziewanny (bez kielichów) i liści pije się w nieżytach przewodów oddechowych i trawienia, na dychawicę, przy bólu wątroby i śledziony, przy braku miesiączkowania, w gorączkowych chorobach zapalnych
  • zewnętrznie używa się odwaru do płukanek gardła
  • w niektórych okolicach świeżymi liśćmi opatruje się rany
  • wzmacnia porost włosów i nadaje im lśniący połysk

Dziewanna posiada działanie:

  • wykrztuśne
  • przeciwkaszlowe
  • przeciwzapalne
  • powlekające
  • przyśpiesza odkrztuszanie
  • łagodzi chrypkę
  • silnie odkażające
  • żółciopędne
  • moczopędne
  • regulujące wypróżnienia
  • łagodzi bolesne dolegliwości skórne
  • chroni błony śluzowe żołądka i jelit
  • bóle uszu

Środki ostrożności

Lekarstwa przygotowane z kwiatów dziewanny należą do bezpiecznych i raczej nie wchodzą w reakcję z lekami syntetycznymi – dlatego też warto posiadać je w domowej apteczce. Może z nich korzystać cała rodzina, bez względu na wiek.

Ciekawostki

Dziewanna stosowana była już przed tysiącami lat. W Polsce wierzono, że dziewanna jest rośliną magiczną, chroniącą przed czarownicami. Przy bólu zęba miało pomagać trzymanie korzenia dziewanny w ustach, na brodawki sok z rośliny, a na stany zapalne oczu wywar. Najczęściej stosowano jako lek napary (herbatki) z kwiatów dziewanny oraz odwary i maści z nasion rośliny.

Medycyna ludowa do dnia dzisiejszego leczy naparami choroby płucne. Roślina wydziela przyjemny miodowy zapach, który przyciąga niesamowicie pszczoły.

Z kwiatów dziewanny przepowiadano niegdyś przebieg nadchodzącej zimy. Jeżeli kwiatów było dużo i pokrywały całą łodygę, zima miała być mroźna z dużymi opadami śniegu.

W suszonych nasionach dziewanny znajdują się środki odurzające. Dawniej wsypywano suszone nasiona do silnie zarybionych zbiorników wodnych po to, by potem z łatwością wyciągać odurzone ryby. W medycynie ludowej stosuje się tylko suszone kwiaty.

Receptury

Źródło

  • Ziołowe królestwo. Jan Andrzej Kozłowski, Teresa Wielgosz, Joanna Cis, Gerard Nowak, Ewa Aszkiewicz, Romana Chojnacka, Jolanta Przytuła, Renata Dawid – Pać, Sebastian Kuczyński, Ludmiła Woźniak.
  • Zielnik dla każdego. Jan Rogala, Robert Maciej
  • Zioła w medycynie naturalnej. Andrea – Anna Cavelius, Bright Frohn.
  • Księga zdrowia – Ziołowa apteka domowa. Linda B. White, Steven Foster.
  • Encyklopedia – Zioła. Łukasz Fiedoruk, Michał Mazik, Marcin Pastwa. Bielsko Biała 2015.
  • Natura i zdrowie – zioła. Dawid Hofman.
  • Magia Polskich Ziół – Patrycja Machałek.
  • Infekcje u dzieci lecz ziołami. Zbigniew T. Nowak.
  • Domowe leki ziołowe. Anne Iburg.