Podbiał pospolity

Podbiał był znanym środkiem wykrztuśnym już w starożytności (tussis po łacinie oznacza kaszel). w dawnych czasach okadzano chorych na astmę dymem z podbiału, na opuchliznę przykładano jego świeże roztarte z miodem liście. W medycynie ludowej młode świeże liście przykładano przy żylakowatych owrzodzeniach podudzi i róży na twarzy. Sok ze świeżych liści wciągano do nosa aby pozbyć się kataru.
Nazwa łac.: Tussilago farfara
Temperatura suszenia: 40
Kalendarz zbioru:
marzec
Kwiat
kwiecień
Kwiat
maj
czerwiec
lipiec
Liście
sierpień
wrzesień
październik
listopad

Występowanie

  • występuje dziko na całej półkuli północnej do Ameryki Północnej – zawleczonej z Eurazji
  • w Polsce rośnie na glebach gliniastych, zwięzłych, wilgotnych o odczynie zasadowym, nad brzegami wód

Charakterystyka rośliny

  • jest to bylina o długich rozchodzących się płytko pod ziemią licznych kłączach
  • tworzy zwarte kępy
  • kwitnie na przedwiośniu tj. koniec marca, początek kwietnia tworząc najpierw pędy kwiatowe, wysokie do 20 cm i obficie okryte klinowatymi łuskami
  • na szczycie pędów kwiatowych znajdują się pojedyncze kwiatostany w formie koszyczków wypełnionych złocistożółtymi kwiatami
  • owocem jest niełupka, opatrzona aparatem lotnym zbliżonym do mniszka
  • po przekwitnięciu tworzy liście odziomkowe, długoogonkowe, okrągławo wielokątne o nierównoząbkowanym brzegu
  • młode liście całkowicie pokryte są kutnerem, na starszych kutner pozostaje  tylko na spodniej stronie
  • podbiał rozmnaża się wegetatywnie jak i generatywnie to znaczy przez nasiona
  • całą roślina posiada smak śluzowaty, gorzkawo cierpki i słaby zapach – niekiedy może być mylony z lepiężnikiem, który to jest znacznie wyższy od podbiału, ma większe liście i brunatno – różowe kwiaty

Zbiór i suszenie

  • surowcem głównie jest liść i kwiat podbiału , który pozyskujemy ze stanu naturalnego
  • zbiera się całe koszyczki kwiatowe, urywając je u nasady w początkowej fazie kwitnienia (marzec, kwiecień)
  • liście ścina się bez ogonków jedynie młode i zdrowe, bez plam w okresie od maja do lipca
  • po zbiorze ani kwiatów, ani liści nie należy ugniatać – łatwo się sklejają i zaparzają
  • najlepiej suszyć je rozłożone cienką, pojedynczą warstwą, odwracając spodnią stroną liście ku górze

Ważne: zbiór przeprowadzamy w suche, pogodne dni, po obeschnięciu rosy.

Gotowe zioła przechowujemy w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w suchych ciemnych pomieszczeniach

Podstawowe substancje czynne

  • kwiaty podbiału zawierają olejek eteryczny, flawonoidy, śluzy, gorycze, karoteny, garbniki,
  • liście podbiału zawierają duże ilości śluzów, garbników, olejków eterycznych, flawonoidy, fitosterole, kwasy organiczne (galusowy), cholina, inulina, gorycze i sole mineralne ( dużo cynku, manganu, potasu)
  • w liściach jest mniej olejku eterycznego niż w kwiatach, a więcej śluzu i goryczy (tussilaginy)

Działanie

  • wykrztuśne
  • przeciwskurczowe
  • powlekające
  • ściągające
  • przeciwzapalne
  • w niewielkim stopniu przeciwbakteryjne
  • używany głównie przy nieżytach dróg oddechowych (w astmie i silnym kaszlu)
  • wzmacnia i odtruwa organizm
  • kwiaty podbiału wykazują działanie rozkurczowe

Środki ostrożności

Stosując preparaty podbiałowe musimy pamiętać, aby kuracja nie przekroczyła 6 tygodni.

Receptury

Źródło

  • Zielnik klasztorny – Sekrety z Bożej Apteki; Anna Paczuska; Warszawa 2018
  • Zioła w polskim domu; Danuta Tuszyńska – Kownacka, Teresa Starek; Warszawa 1987
  • Rośliny lecznicze, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976