Macierzankę uważano za matkę wszelkiego ziela. Stare legendy głoszą że w macierzankę zmieniła się matka rozpaczająca po stracie swojego dziecka. To taki motyw bardzo rozbudzający wyobraźnię. W ludowych przekazach macierzanka pełniła ogromną moc funkcji. Miała odpędzać zło, więc przed świtem w dniu św Jana zbierano ją pieczołowicie. W przeddzień Bożego Ciała dziewczęta wiły z niej wianki, po poświęceniu ich wieszano je na zewnątrz domu, by chroniły go przed burzą i gradem.
Macierzanka Piaskowa
Nazwa łac.: Thymus serpyllum L.
Temperatura suszenia:
35
Kalendarz zbioru:
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
wrzesień
październik
listopad
Występowanie
Macierzanka piaskowa występuje dziś w Europie, Afryce Północnej, środkowej i Północnej Azjii oraz w Ameryce Północnej. W Polsce można ją spotkać w miejscach piaszczystych, suchych nasłonecznionych, bardzo często porasta duże powierzchnie.
Uprawa
Roślina potrzebuje stanowiska słonecznego oraz piaszczystej, średnio wilgotnej, ciepłej gleby. Rozmnaża się ją, dzieląc wiosną i jesienią wyrośnięte rośliny lub wysiewając nasiona. Wysiewamy je wczesną wiosną na głębokość 0,5 cm, w rzędach co 30 cm. Wschodzą po 10- 15 dniach. Macierzanka rośnie początkowo wolno, w tym okresie trzeba starannie odchwaszczać glebę. Zimą bez śniegu niestety może wymarzać. W rozsiewaniu nasion uczestniczą mrówki
Charakterystyka rośliny
Macierzanka piaskowa i zwyczajna to gatunki spokrewnione z ogrodowym tymiankiem. To drobna krzewinka osiągająca wysokość do 15 cm. Rozrasta się w duże aczkolwiek niskie kępki. Pędy rośliny pokrywają bardzo gęsto drobne listki, a na wierzchołkach znajdują się różowo fioletowe kwiaty. Roślina ta charakteryzuje się bardzo silnym aromatycznym zapachem. Kwitnie przez całe lato.
Zbiór i suszenie
Zbiór rozpoczyna się w początkowym okresie kwitnienia rośliny i prowadzi w dni pogodne, tuż po obeschnięciu rosy. Pędy ścinamy na takiej wysokości, aby w surowcu nie znalazły się dolne części tj. zdrewniałe, bezlistne. Do zbioru należy używać ostrych noży czy też sekatorów. Chodzi o to aby rośliny nie zostały wyrwane z korzeniami.
Suszenie powinno przebiegać w suszarniach naturalnych przy dużym dostępie powietrza. Surowiec należy rozłożyć na cienkie warstwy, tak aby w trakcie suszenia go nie przewracać. ponieważ bardzo łatwo się obsypuje.
Aby otrzymać 1 kg suszu należy pozyskać około 4 kg ziela.
Podstawowe substancje czynne
Ziele macierzanki zawiera:
- olejek eteryczny (w suchych roślinach wynosi od 0.1 do 0.6% – p -cymen, karwakol, tymol, terpineol)
- garbniki (około 5%)
- związki goryczkowe
- flawonoidy
- kwasy organiczne
- sole mineralne
- zawartość fenoli dochodzi do 60% wszystkich składników
Działanie
- chroni błony śluzowe
- ziele macierzanki stosowane wewnętrznie działa odksztuśnie (polega to na tym że działa drażniąco na błonę śluzową żołądka, co wywołuje efekt wydzielniczy w oskrzelach)
- łagodzi przebieg stanów zapalnych górnych dróg oddechowych
- pielęgnuje skórę głowy
- łagodzi bóle menstruacyjne
- działa jako środek przeciwbólowy
- ma właściwości odkażające dzięki zawartości związków fenolowych
- posiada działanie przeciwzapalne
- reguluje trawienie
- działa wiatropędnie
Ciekawostki
Ks. Czesław A. Klimuszko stosował ziele macierzanki do leczenia:
- rozedmy płuc
- nieżytu oskrzeli
- krztuśca
- niewydolności wieńcowej
- dusznicy bolesnej
- dychawicy sercowej
- nerwicy serca
Macierzanka bardzo rzadko używana jest osobno. Zazwyczaj wchodzi w skład wieloziołowych mieszanek.
Receptury
Zioło od kuchni
Może być stosowana do tych samych dań co tymianek, głównie do takich jak rosół, sosy, gotowane i pieczone mięsa. Można siekać macierzankę i w niewielkich ilościach dodawać do sałaty
Źródło
- Rośliny lecznicze i bogate w witaminy; P. Czikow, J. Łaptiew, Warszawa 1983,
- Zbieramy zioła; J. Kwaśniewska, Krystyna Mikołajczyk, Warszawa 1986,
- Zioła i przyprawy mojej kuchni; Biruta Markuza; Poznań 2010,
- Apteka Natury; Jadwiga Górnicka. Warszawa 1992,