Mniszek pospolity

Mniszek lekarski rośnie dziko w niemal wszystkich rejonach świata, w klimacie umiarkowanym. W Polsce mniszek jest najpopularniejszą rośliną łąk i pastwisk, ugorów, miedz, zarośli, ogrodów i trawników.

To wieloletnia bylina z rodziny astrowatych. Charakteryzuje się grubym, mięsistym korzeniem. Wiosną wyrasta z niego rozeta długich liści. Pędy ziela puste w środku, tworzą bezlistne łodygi, które pną się ku górze do wysokości 25 – 30 cm. Roślinę wieńczą złożone z drobnych języczkowatych zebranych w koszyczek żółte kwiaty. W całej roślinie znajduje się gorzki, piekący, biały sok mleczny.Roślina jest jadalna w całości (wszystkie części rośliny). nie tylko płatki kwiatów mniszka lekarskiego mają właściwości prozdrowotne – równie cenne są łodygi, liście i korzenie mniszka lekarskiego. Liście mniszka które nie rozpoczęły jeszcze procesu kwitnienia, charakteryzują się wybornym smakiem. Korzenie mniszka należy zbierać wczesną wiosną lub późną jesienią, zanim roślina wypuści pierwsze liście.

W skrócie:

wieloletnia roślina z rodziny astrowatych;
kwitnie od kwietnia do lipca;
mniszek jest rośliną miododajną, pozyskiwaną ze stanowisk naturalnych;
surowcem zielarskim są liście oraz kwiaty;

Ziele zbieramy wczesną wiosną do momentu pojawienia się pączków kwiatowych.
Ziele z korzeniami pozyskujemy wczesną jesienią, usuwając przy tym kwiatostany i brązowe liście.
Kwiaty zbieramy bez szypułek, w czasie kwitnienia, szybko je suszymy żeby zapobiec wykształceniu nasion. Zrywamy je w miarę rozkwitania przez cały maj i czerwiec.
Korzenie wykopujemy jesienią i oczyszczamy, odcinamy części naziemne i drobne korzenie, myjemy, przecinamy wzdłuż i dzielimy na mniejsze kawałki. Szybko suszymy w przewiewnym i zacienionym miejscu w temperaturze otoczenia maksymalnie do 30 stopni C.
W podobnej temperaturze i w podobnych warunkach suszymy ziele i kwiaty.

• gorycze
• garbniki
• kwasy organiczne (kwas foliowy)
• sole mineralne ( kobalt, manga, wapń, fosfor, magnez, sód, bor,glin i dużo związków miedzi, cynku oraz żelaza, potasu i molibdenu)
• kauczuk
• witaminę A i C
• w niewielkich ilościach olejek eteryczny
• w korzeniach  – związki cukrowe (inulina)
• w kwiatach znajdują się flawonoidy i karotenoidy

• mniszek to silne zioło moczopędne (wydala związki azotowe z moczem obniżając poziom glukozy we krwi w początkowym okresie cukrzycy);
• mniszek jest jednym z najlepszych źródeł potasu;
• posiada właściwości żółciopędne (świeży sok z liści działa silniej niż napar) stosuje się w kamicy żółciowej, wspomagająco w wirusowym zapaleniu wątroby;
• drenuje wątrobę i przewody żółciowe, ułatwiając przepływ żółci do dwunastnicy, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i ułatwia trawienie pokarmów;
• odtruwa;
• posiada właściwości rozkurczające, przeciwcukrzycowe, wzmacniające;
• reguluje funkcjonowanie układu odpornościowego;
• poprawia metabolizm;
• pobudza łaknienie;
• reguluje pracę wątroby;
• świetnie się sprawdza przy ogólnoustrojowym osłabieniu.

Mniszek zażywany w nadmiernych ilościach zwiększa liczbę białych krwinek. Kto powinien szczególnie uważać na mniszek? Przeciwwskazaniem do stosowania mniszka lekarskiego są choroby nerek, niedrożność i kamica dróg żółciowych, ropniak pęcherzyka żółciowego. Osoby z chorobą wrzodową i nadkwasotą nie powinny stosować mniszka. Jak każdy surowiec roślinny, mniszek może powodować interakcje z lekami, dlatego zanim go użyjesz warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Nie pomyl mniszka lekarskiego z mleczem! Przy zbiorach koniecznie trzeba zwrócić uwagę na to co zbieramy. Mlecz polny jest trujący. Szczególnie szkodliwy jest dla bydła. Wynika to ze znajdujących się w nim alkaloidów i związku goryczowego – nie pomylmy go z mniszkiem lekarskim!. Są to rośliny podobne ze względu na kolor i kwiat. Ma on długą łodygę wystającą ponad ziemię. Łodyga mniszka znajduje się pod ziemią a kwiaty i liście wyrastają z jednej kępki. Nie zbieramy niczego na długiej łodydze.

Słowianie używali mniszka do usuwania piegów i plam wątrobowych.

Korzeń warzony z winem lub octem  podawano przy zatrzymaniu moczu.

Ziele gotowane z soczewica podawano w biegunce i czerwonce.

Uważano że najlepsze właściwości uzdrawiające posiada ziele zbierane wraz z korzeniami w maju.

 

 

• Rośliny lecznicze – Kolekcje Muzeum Rolnictwa im. Ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu
• Zielarnia – jak czerpać ze skarbów natury. Jan Andrzej Kozłowski, Teresa Wielgosz, Joanna Nawrot, Gerard Nowak, Renata Dawid – Pać, Sebastian Kuczyński.
• Zielnik dla każdego. Jan Rogala, Robert Maciej
• Pyszne chwasty. Małgorzata Kalemba – Drożdż
• Ziołowe królestwo. Jan Andrzej Kozłowski, Teresa Wielgosz, Joanna Cis, Gerard Nowak, Ewa Aszkiewicz, Romana Chojnacka, Jolanta Przytuła, Renata Dawid – Pać, Sebastian Kuczyński, Ludmiła Woźniak.
• Natura i zdrowie – zioła. Dawid Hofman.
• Poradnik zdrowia – apteka natury. Jadwiga Górnicka
• Zielnik Klasztorny. Anna Paczuska