Występowanie
- występuje dziko na całej półkuli północnej do Ameryki Północnej – zawleczonej z Eurazji
- w Polsce rośnie na glebach gliniastych, zwięzłych, wilgotnych o odczynie zasadowym, nad brzegami wód
Charakterystyka rośliny
- jest to bylina o długich rozchodzących się płytko pod ziemią licznych kłączach
- tworzy zwarte kępy
- kwitnie na przedwiośniu tj. koniec marca, początek kwietnia tworząc najpierw pędy kwiatowe, wysokie do 20 cm i obficie okryte klinowatymi łuskami
- na szczycie pędów kwiatowych znajdują się pojedyncze kwiatostany w formie koszyczków wypełnionych złocistożółtymi kwiatami
- owocem jest niełupka, opatrzona aparatem lotnym zbliżonym do mniszka
- po przekwitnięciu tworzy liście odziomkowe, długoogonkowe, okrągławo wielokątne o nierównoząbkowanym brzegu
- młode liście całkowicie pokryte są kutnerem, na starszych kutner pozostaje tylko na spodniej stronie
- podbiał rozmnaża się wegetatywnie jak i generatywnie to znaczy przez nasiona
- całą roślina posiada smak śluzowaty, gorzkawo cierpki i słaby zapach – niekiedy może być mylony z lepiężnikiem, który to jest znacznie wyższy od podbiału, ma większe liście i brunatno – różowe kwiaty
Zbiór i suszenie
- surowcem głównie jest liść i kwiat podbiału , który pozyskujemy ze stanu naturalnego
- zbiera się całe koszyczki kwiatowe, urywając je u nasady w początkowej fazie kwitnienia (marzec, kwiecień)
- liście ścina się bez ogonków jedynie młode i zdrowe, bez plam w okresie od maja do lipca
- po zbiorze ani kwiatów, ani liści nie należy ugniatać – łatwo się sklejają i zaparzają
- najlepiej suszyć je rozłożone cienką, pojedynczą warstwą, odwracając spodnią stroną liście ku górze
Ważne: zbiór przeprowadzamy w suche, pogodne dni, po obeschnięciu rosy.
Gotowe zioła przechowujemy w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w suchych ciemnych pomieszczeniach
Podstawowe substancje czynne
- kwiaty podbiału zawierają olejek eteryczny, flawonoidy, śluzy, gorycze, karoteny, garbniki,
- liście podbiału zawierają duże ilości śluzów, garbników, olejków eterycznych, flawonoidy, fitosterole, kwasy organiczne (galusowy), cholina, inulina, gorycze i sole mineralne ( dużo cynku, manganu, potasu)
- w liściach jest mniej olejku eterycznego niż w kwiatach, a więcej śluzu i goryczy (tussilaginy)
Działanie
- wykrztuśne
- przeciwskurczowe
- powlekające
- ściągające
- przeciwzapalne
- w niewielkim stopniu przeciwbakteryjne
- używany głównie przy nieżytach dróg oddechowych (w astmie i silnym kaszlu)
- wzmacnia i odtruwa organizm
- kwiaty podbiału wykazują działanie rozkurczowe
Środki ostrożności
Stosując preparaty podbiałowe musimy pamiętać, aby kuracja nie przekroczyła 6 tygodni.
Receptury
Źródło
- Zielnik klasztorny – Sekrety z Bożej Apteki; Anna Paczuska; Warszawa 2018
- Zioła w polskim domu; Danuta Tuszyńska – Kownacka, Teresa Starek; Warszawa 1987
- Rośliny lecznicze, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1976